Copycat Madonna

Dat de scheidslijn tussen eerbetoon en rip-off dun kan zijn, heeft Madonna tijdens haar inmiddels 27 jaar durende carrière meermalen bewezen. Maar dat ze een uitgekiend talent heeft voor het precies kopiëren van voorbeelden die op dat moment in the picture zijn, staat vast. In een aantal voorbeelden laat ik zien hoe Madonna keer op keer de grenzen verkent: van de Gentlemen Prefer Blondes-pastiche in de Material Girl-video tot het regelrechte jatwerk van Justify My Love en van de gerecyclede Horst P. Horst-fotografie van de Vogue-clip (zie hierboven) tot de goedkope Monroe/Warhol-imitatie op de cover van haar laatste verzamelalbum, Celebration.

Al zolang ze beroemd is heeft Madonna een fascinatie voor getormenteerde filmdiva's, met Marilyn Monroe als ijkpunt. Vanaf het begin van haar carrière tot de hierboven genoemde Celebration-disk, keer op keer spiegelt Madge zich aan de veel te vroeg overleden filmster. In Material Girl kan dit nog geïnterpreteerd worden als een pastiche of eerbetoon, wat bovendien klopt met de strekking van het nummer. Maar latere fotoshoots en video's laten regelrecht kopieergedrag zien. Hieronder een aantal sprekende voorbeelden:






Niet alleen Monroe is een onuitputtelijke inspiratiebron, ook Marlene Dietrich, Jayne Mansfield, prinses Diana en verder eigenlijk iedere actrice die ze name-dropt in het nummer Vogue.






Over Vogue gesproken: de beroemde dans keek ze af van de nichten-gangs in New York, nadat Malcolm McLaren dat ook al had gedaan. De video was opnieuw een eerbetoon, nu aan de fotografie voor het blad Vogue van Horst P. Horst, die niet wist of hij de zangeres nu moest bedanken of juist aanklagen. Nog geen jaar eerder had ze eenzelfde kunstje geflikt met Express Yourself, wat destijds de duurste video ever was. Het bleek een update van Metropolis, de film van Fritz Lang uit 1927.


Gaan we verder naar 1990. Voor haar eerste verzamelalbum The Immaculate Collection nam Madonna twee nieuwe tracks op. Justify My Love was een collaboratie met Lenny Kravitz, maar later bleek dat Prince-protégé Ingrid Chavez grote delen van de tekst had aangeleverd. Bovendien had Madonna de sound van Chavez minutieus gekopieerd, zoals te horen is op het album van Chavez uit 1991. De tweede track was Rescue Me, een soort update van Deee-Lite's The Power of Love.

Vanaf het album Ray of Light pakt Madonna telkens een nieuwe underground-producer en zet deze aan het werk: William Orbit, Mirwais en Stuart Price geven haar met wisselend succes een nieuw geluid. Maar ook in dit tijdperk is het knippen en plakken geblazen. Voor Music maakt Madonna gebruik van de instrumental Never Young Again van Mirwais, die er allerlei elementen aan toevoegt uit Debbie Deb's When I Hear Music. Op het nogal gekunstelde album American Life staat Hollywood, waarvoor Madonna een experimentele video maakt, met dank aan fotograaf Guy Bourdin. Zie hier hoe ze complete settings van a tot z kopieert:


Ray of Light, de single, is een van Madonna's iconografische songs. Wat bijna niemand weet: de basis is afkomstig van een psychedelisch niemendalletje uit de sixties, genaamd Sepheryn - uitgevoerd door Curtis & Muldoon. En de video hebben we ook eerder gezien: dit is het soortgelijke idee van Bagio Antonacci:


En zo zijn er nog veel meer voorbeelden. De hoes van American Life, met Madonna als een moderne Che Guevara/Patricia Hearst. De Belgische rechtszaak rond Frozen. De video van Love Profusion, die wel erg veel lijkt op Billie Piper's Honey to the Bee. Madonna's re-inventions van haar hits tijdens toernees: Like a Virgin à la Dietrich in 1993's Girlie Show. Music, dat bewerkingen kent met samples van de Trammps (Disco Inferno) en Fedde Le Grand (Put Your Hands Up For Detroit), Frozen gemixed met Calvin Harris, Like a Prayer Mecon-style.

Rest de vraag: is dit allemaal zo erg? Nee, ik vind van niet. Het is altijd interessant om uit te vinden waar iemand als Madonna de mosterd vandaan haalt. Dat er mensen zijn die hier anders over denken, blijkt uit websites als Madonna The Thief, MadonnaRevelations en AntiMadonna. Maar dit zijn types die op alle slakken zout leggen en overal iets kwaads in zien. Feit blijft dat Madonna iets signaleert, zich iets eigen maakt en het verkoopt als iets wat ze zelf heeft ontdekt. En dat laatste is niet altijd eerlijk. Vandaar ook dat ik het hier laat zien. En hoe ik aan mijn informatie kom? Ook gewoon copy/paste natuurlijk!

Ter afsluiting twee briljante Monroe-pastiches van Madonna: klik hier voor Happy Birthday Mr. President en bekijk vervolgens een van haar beste performances tijdens de Oscars in 1991: